Det var Hanne Synnøve Østerud som reiste det i sitt foredrag. Ho er leiar av Seksjon for industri, kommunikasjon og anlegg i Norsk Museumsforbund. Det mest interessante, synest eg, var at spørsmålet ikkje berre var pedagogisk. Det var faktisk essensen av foredraget hennar:
Ho fortalde at i si tid – på tidleg 1950-tal – starta den internasjonale interessa for industrihistorie med såkalla «industrial archeology»: Mykje av den gamle industrien låg i ruinar etter krigen, dels som fylgje av bombing, og dels av dei mange teknologiske spranga som fylgde etter den intense utviklinga i militær sektor i krigsåra.
«Industriarkelogane» grov fram maskinar og bygningar, fragment av råstoff og halvfabrikata, Dei streka og målte opp og rekonstrueerte det beste dei var i stand til, og slik fekk dei etter kvart danna seg seg eit bilete av korleis fabrikkar må ha sett ut og produksjonsliner fungert.
Eg samla minner på Nikkelverket og Sjøfartsmuseet, frå den generasjonen som opplevde at nye verkty, informasjons- og kommunikasjonsteknologiar gjorde slutt på dei hierarkiske tradisjonane og erstatta dei med kompetansedeling og flate strukturar frå 1960-talet og utover.
Jostein samla minner om motkultur og antiautoritære ungdomskulturar på 70-, og 80-tal.
Personleg er eg ikkje i tvil om at desse utviklingstrekka heng nøye saman.
- Holkort, elektronikk og programmerbare logiske system endra arbeidet og arbeidsrelasjonane og gjorde til sist ende på alle mellomlag i dei industrielle ogranisasjonane.
- Kasettspelaren og stensilmaskina var på same måten byrjinga på slutten for alle kultur- og pressemonopol .
Jostein og eg brukar å krangla om kva som kom fyrst. Men om det heng saman har me aldri kome på å problematisera.
Poenget er å forstå endringane
I beste fall er me her inne på noko som kan visa seg å vera eit konstruktivt bidrag i den debatten som Østerud inviterte til i dag. I så fall går det bidraget slik:
- Tradisjonane frå «den industrielle arkeologien» treng nyansering.
- Det er ikkje nok å dokumentera korleis ein teknisk industriprosess var på eit gitt tidspunkt (då verksemda gjekk konkurs eller vart bomba)-
- Det er endringanegjennom heile industrien si levetid som er det vesentlege: Kor kom endringane frå? Kva dreiv dei framover? Kva slas sigrar og nederlag førte endringane til for dei ulike menneska som sto i relasjonar til kvarandre i dei industrielle utviklingsprosessane?
- Og ikkje minst: Kva for rolle hadde desse endringane i livsforteljingane til alle som var del av dei?
Desse immaterielle eller munnlege sidene ved industrihistoria er viktige for å forstå korleis heile resten av samfunnet har utvikla seg. Det er vel inga bombe at min konklusjon vert slik:
Det trengst ei styrking av arbeidet med den immatrielle industriarven. Det trengst eit krafttak for innsamling av munnleg industrihistorie.
(Det var jo bomber som utløyste den industrielle arkeologien og, Så slik sett er jo dette i perfect hamony)
14. sept. 2017
Bjørn Enes
Memoar.blog 